De geiten van Sietse en Floris

Floris en Sietse van der Wal houden Nederlandse Witte geiten. Foto: Remco Hofman

Langezwaag – In het kader van de Monumentendagen met als thema Levend Erfgoed zette Sietse van der Wal zondag zijn staldeuren wagenwijd open voor nieuwsgierigen. Binnen staan zijn geiten, zijn Nederlandse Witte geiten. “Ik fyn neat oan skiep. In geit is nijsgjirrich, dêr sit folle mear leven yn.”

Bij binnenkomst in de authentieke stal valt eerst niets te zien. Het is muisstil. De zon schijnt door de kleine raampjes en verlicht het dwarrelende stof. Maar binnen een paar seconden klinkt gerommel in de hokken. Het geluid van opkrabbelende hoeven en het bonken tegen de houten schotten.

Even later staat een grote witte geit rechtop in zijn hok, erg nieuwsgierig kijkend naar de bezoeker die haar zondagsrust verstoort. De grote oren tot het uiterste gespitst om geen geluid te missen. Een tel later steken nog drie geiten hun kop boven de schotten uit. Zonder met hun ogen te knipperen staren ze de bezoeker minutenlang aan. Niets ontgaat hen.

Stamboekgeiten
Sietse (66) is met pensioen, na jarenlang allerlei directiefuncties te hebben gehad bij ingenieursbureau Antea (het voormalige Oranjewoud) in Heerenveen. Hij heeft nu alle tijd voor zijn hobby: het fokken en onderhouden van zijn witte geiten. Sietse en geiten zijn al lang een goede combinatie. “Doe’t ik sân jier wie, hie ik al geiten.” Het zijn geen huis-tuin-en-keukengeiten. Sietse heeft geregistreerde stamboekgeiten die aan allerlei criteria voldoen. Hij doet ook regelmatig mee aan wedstrijden; een van zijn geiten werd recent nog vierde bij de Nederlandse Geitenkeuring.

Trots laat Sietse zien waarom Anja 100, zo heet ze, een topgeit is. “It is in ekstreem lange geit. Se hat in moaie welving en in moai ‘zij-aanzicht’. Se is wol gau tsien sentimeter langer as oare geiten.” De Nederlandse Witte geit is een bedreigde soort, er zijn nog slechts zo’n 1.200 stamboekgeiten over. Deze geit wordt vooral gehouden vanwege de geitenmelk en geitenkaas. Sietse heeft zijn eigen redenen om geiten te houden en deel te nemen aan ‘Levend Erfgoed’ tijdens de Open Monumentendagen. “It is in stikje rentmeesterschap. Wy moatte derfoar oppasse dat net alles ferdwynt.”

 

Floris en Sietse inde geitenstal. Foto: Remco Hofman

Floris doet de lammeren
Zoon Floris (11) helpt heit Sietse bij het voorbereiden van wedstrijden, waarbij Floris de lammetjes voor zijn rekening neemt. “By in keuring moatte de foar- en achterpoaten gelyk stean en net te ticht by elkoar. Se moatte fjouwerkant stean.” Alle geiten van Sietse en Floris zijn zo wit als sneeuw. Volledig wit, er valt geen vlekje te ontdekken. Ze hebben allemaal hun eigen ruime, houten hok met volop stro, maar ze komen nooit buiten.

 “Geiten kinne min oer rein. Se ha gefoelige darmen. At se bûten binne, krije se in kromme rêch.” Met schapen en koeien heeft Sietse weinig, zeg maar helemaal niets. In een geit zit veel meer leven dan in een schaap of koe. “In skiep komt net op dy ôf. In geit wol, dy is nijsgjirrich en attent.” Een geit houdt echter wel van een vertrouwde omgeving en zijn eigen hok. Niet te veel veranderingen en nieuwe situaties, anders raakt een geit van slag. “At in geit nei in nije eigenaar giet, yt er faak in dei net.”

 

Foto: Remco Hofman

Armeluiskoe
Het aantal geiten neemt de laatste jaren sterk af en dat gaat Sietse erg aan het hart. Tegenwoordig zie je nauwelijks nog geiten buiten lopen. “Froeger hienen in soad boeren ek in pear geiten. Troch de skaalfergrutting ha boeren gjin tiid mear foar geiten.” Een geit was voorheen de ‘armeluiskoe’. Arbeiders hadden volgens Sietse vroeger één of twee geiten, terwijl rijke mensen juist geen geit wilden hebben omdat de dieren bij lagere sociale klassen hoorden.

Geitenmelk heeft enkele voordelen ten opzichte van koeienmelk. Het bevat meer vetzuren waardoor het meer energie geeft. De vetzuren worden niet in lichaamsvet omgezet. Sietse: “Geitemolke is folle better as molke fan ‘e ko. It is ek better foar baby’s omdat it better ferteard wurde kin. Wy drinke sels ek alle middeis geitemolke.”

Sa!, 11 september 2023